Akademik

Fizyoloji Nedir?

Fizyoloji, iyonik ve moleküler düzeydeki hücresel işlevlerden başlayarak tüm vücudun bütünleşik davranışı ve dış çevrenin canlı üzerindeki etkisi dahil canlılık mekanizmalarını anlamayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Kısa bir ifade ile fizyoloji canlıdaki işlevleri incelemektedir. Canlı organizmaların çeşitliliği tek bir disiplin altında incelenmelerini zorlaştıracağı için diğer disiplinlerde olduğu gibi fizyoloji de “İnsan Fizyolojisi”, “Hayvan Fizyolojisi” ve “Bitki Fizyolojisi” şeklinde, incelediği canlı çeşidine göre üç temel bölüme ayrılmıştır. Tıp Fakültesi bünyesinde yer alan Fizyoloji Ana Bilim Dalı eğitim ve araştırma alanı olarak İnsan Fizyoloji ile ilgilenmekte olup, İnsan Fizyolojisi de kendi içinde sistemler temelinde alt dallara ayrılmaktadır.

Fizyolojinin Araştırma Alanları Nelerdir?

Fizyoloji deneysel bir bilim dalıdır. Fizyoloji araştırmaları, vücudun sağlıklı iken (normalde) nasıl çalıştığını ve günlük yaşamın zorluklarına nasıl tepki verip uyum sağladığını anlamamıza yardımcı olur. Ayrıca hastalıkta nelerin yanlış gittiğini belirlememize yardımcı olarak insan sağlığını korumak için yeni tedavi ve kılavuzların geliştirilmesini kolaylaştırır. Fizyolojiyi diğer yaşam bilimlerinden ayıran en önemli özellik moleküler, hücresel, sistemsel ve tüm vücut işlevinin bütünleştirilmesine yapılan vurgudur. Fizyolojideki araştırmalar, canlıların davranışlarını kontrol eden ve düzenleyen ayrıntılı mekanizmalara ilişkin anlayışımızı ilerletmektedir. Ayrıca keşfedilen bu normal mekanizmalar kullanılarak, farklı hastalıkların tedavisine yönelik yeni yaklaşımların geliştirilmesi ve ilaç adayı moleküllerin etkinliklerinin incelenmesi ile hem yeni bilgilerin elde edilmesi hem de klinik pratiğe yönelik kanıta dayalı katkı sağlanması hedeflenmektedir.

İnsan Fizyolojisi, çalışma alanı olarak vücutta farklı işlevleri yerine getiren 10 organ sistemi üzerinden alt dallara ayrılmaktadır. Her vücut sistemi bizi hayatta tutmak için diğerleriyle birlikte homeostazisi koruyacak şekilde uyum içerisinde çalışmaktadır. Sistemler bazında fizyolojinin inceleme alanları; Sinir Sistemi Fizyolojisi (Nörofizyoloji), Endokrin Sistem Fizyolojisi, Kardiyovasküler Sistem Fizyolojisi, Sindirim Sistemi Fizyolojisi, Bağışıklık Sistemi Fizyolojisi, Boşaltım Sistemi Fizyolojisi, Üreme Sistemi Fizyolojisi, Solunum Sistemi Fizyolojisi ve İskelet Sistemi Fizyolojisi şeklinde alt dallara ayrılmaktadır.

Fizyolog Nasıl Olunur?

Fizyoloji alanında bağımsız olarak bir araştırmayı yürütebilecek ve farklı düzeylerde (ön lisans, lisans ve lisansüstü) dersleri verebilecek yetkinlikte eğitim almış araştırmacılar fizyolog olarak tanımlanmaktadır. Bir araştırmayı yürütebilmek için araştırma projesi hazırlayabilmek ve kurumlardan (Üniversite TÜBİTAK vb.) proje desteği alabilmek, etik kurul başvurusu yapabilmek ve gerekli araştırma izinlerini alabilmek için ilgili mevzuatlar çerçevesinde fizyoloji alanında tıpta uzmanlık veya doktora derecesine sahip olmak gerekmektedir. Benzer şekilde lisansüstü (yüksek lisans, doktora ve tıpta uzmanlık) fizyoloji derslerini yürütebilmek için de ilgili mevzuatlar çerçevesinde fizyoloji alanında tıpta uzmanlık veya doktora derecesine sahip olmak gerekmektedir.

Fizyoloji Uzmanlığı için, uzmanlık eğitimi kapsamındaki derslerin tamamlanması, rotasyonların yapılması, uzmanlık tezinin hazırlanması ve bitirme sınavının başarılmasını kapsayan 4 yıllık (2 Haziran 2022 / TUK Kararı: 2091) fizyoloji uzmanlık eğitiminin tamamlanması gerekmektedir (bkz. Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği - 03 Eylül 2022).

Fizyoloji Doktorası için doktora dersleri, yeterlik sınavı, tez önerisi, tez çalışması ve tez savunma sınavından oluşan doktora programının tamamlaması gerekmektedir. Doktora programı kapsamında toplam 21 krediden oluşan en az 7 dersin alınması ve 240 AKTS karşılığı ders ve tez faaliyetinin tamamlanması gerekmektedir (bkz. SBÜ Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği - 31 Ocak 2017).

Fizyologlar Nerelerde Çalışabilir?

Fizyoloji Tıpta Uzmanlık ve Doktora derecesine sahip olanlar özel ve devlet üniversitelerinde öğretim üyesi/görevlisi olarak istihdam edilebilir. Araştırma kurumlarında, biyoteknoloji şirketlerinde ve ilaç endüstrisinde çalışabilirler. Bunların yanı sıra Fizyoloji Tıpta Uzmanlığına sahip olan fizyologlar hastanelerde laboratuvar uzmanı ve yöneticisi olarak görev yapabilirler (bkz. TUKMOS Fizyoloji Uzmanlık Eğitimi Çekirdek Müfredatı - 12 Ekim 2017).